مطالعه کوهورت گلستان، بزرگترین مطالعه کوهورت در خاورمیانه و شمال آفریقا و بخشی از مطالعه بزرگ «بررسی علل شیوع بالای سرطان معده و مری در شمال ایران» است که به عنوان بزرگترین و مهمترین طرح تحقیقاتی پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به دستاوردهای ملی و بین المللی طی بیش از دو دهه تحقیق رسیده است.

مطالعه کوهورت گلستان در سال 1376، به رهبری دکتر رضا ملک زاده ، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ، موسس و رییس پیشین پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد این دانشگاه، به همراه تیمی 50 نفره از محققان دانشگاه های علوم پزشکی تهران و گلستان ، با همکاری آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی (IARC/WHO) ، موسسه ملی تحقیقات سرطان آمریکا (NCI/NIH) ، مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه کمبریج  انگلستان، (CRUK/Cambridge)، دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا و دانشگاه کارولینسکای سوئد و با هدف شناسایی علل شیوع بالای سرطان مری در شمال شرق ایران با مرکزیت شهر گنبد کاووس پایه گذاری شد و مراحل مقدماتی ، فاز پایلوت و مطالعه مورد - شاهدی را طی کرد.

سرانجام در سال 1386، فاز اصلی مطالعه کوهورت گلستان با مشارکت بیش از ۵۰ هزار  فرد 40 - 75 سال که بر اساس شاخص هایی چون سن، جنس ، میزان مصرف دخانیات ، میزان مصرف الکل، سطح سواد و میزان درآمد انتخاب شده بودند،  به اجرا درآمد. افراد شرکت کننده شامل ساکنین 333 پارچه روستا از شهرستانهای گنبد کاووس، کلاله و آق قلا و نیز  10 هزار نفر از جمعیت شهری گنبد بودند که به صورت تصادفی از هر پنج منطقه شهری گنبد انتخاب شدند. وضعیت سلامت تمام شرکت کنندگان هر 12 ماه یک بار به صورت تلفنی پیگیری و موارد سرطانهای رخ داده در مبتلایان، شناسایی و ثبت می شد.

 مطالعه کوهورت گلستان که تا کنون ادامه یافته است، طی دو دهه فعالیت، به دستاوردهای مهمی در زمینه سرطان های دستگاه گوارش فوقانی و بویژه سرطان مری دست یافت. اثبات «تاثیر مصرف نوشیدنی های داغ بر ایجاد سرطان مری» از جمله این دستاوردها بود که نشان داد مصرف نوشیدنی های داغ، نخستین عامل خطر برای سرطان مری است و شانس ابتلا به سرطان مری در افرادی که چای خود را ۲ تا ۳ دقیقه یا کمتر پس از سرو کردن می‌نوشند، در مقایسه با کسانی که چای خود را ۴ تا ۵ دقیقه بعد می‌نوشند،  ۱۰ برابر بیشتر است. این یافته ها نقش مهمی در تولید مونوگراف  «تاثیر مصرف نوشیدنی های داغ بر ایجاد سرطان مری» در آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی داشت.

مطالعه کوهورت گلستان همچنین برای نخستین بار اثبات کرد که مصرف تریاک موجب بروز شش نوع سرطان شامل سرطان های مری، حنجره، ریه، معده، لوزالمعده و مثانه می شود. آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی، در جلسه 20 سپتامبر 2020 ، با اتکا به یافته های برخی مطالعات مهم از جمله مطالعه کوهورت گلستان «سرطان زایی مصرف تریاک» را به عنوان «مونوگراف 126» تایید و در نهایت آن را منتشر کرد.  نتایج این یافته ها  8 اکتبر 2020 در مجله  The Lancet Oncology نیز منتشر شده است. بر اساس نتایجی که حاصل بیش از 17 ماه بررسی شواهد « سرطان زایی مصرف تریاک»  در مطالعات آزمایشگاهی و انسانی و همچنین بررسی بسیار دقیق موضوع  در جلسات اعضای کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی بوده است، تریاک با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، به عنوان «ماده سرطانزا» شناخته و در گروه «یک» عوامل سرطانزا برای انسان، طبقه بندی شد. طبق نتایج مورد تایید کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان ، مصرف طولانی مدت تریاک به هر شکل (خام، شیره یا سوخته) ، به هر روش (دودی یا بلعیدن) و به هر مقدار در انسان سرطانزاست.

کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، همچنین با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، مصرف تریاک با بروز سرطانهای ریه، حنجره و مثانه را دارای ارتباط «قوی» تشخیص داد. بر پایه این بررسی ها، همچنین مصرف تریاک، دارای «ارتباط مثبت» با بروز سرطانهای مری، معده، لوزالمعده و حلق با استناد به شواهد «محدود» در مطالعات انسانی است.

مطالعه کوهورت گلستان در ادامه تحقیقات خود به بررسی علل بروز بیماری های غیرواگیر که هم اکنون 80 درصد بار بیماری ها در کشور را به خود اختصاص داده اند پرداخت. این مطالعه به یافته های مهمی در زمینه بیماری های قلبی عروقی دست یافت و نشان داد که بیماری های قلبی عروقی و سکته های قلبی و مغزی از علل مهم مرگهای زودرس در کشور است. یافته های مطالعه کوهورت گلستان در این زمینه، به تولید داروی ترکیبی «پلی پیل» برای پیشگیری از سکته های قلبی و مغزی انجامید.

انتهای پیام