بسیاری از افراد گاهی دچار ریفلاکس اسیدی می‌شوند. با این حال، هنگامی که ریفلاکس به‌طور مکرر در طول زمان اتفاق افتد، می‌تواند باعث بروز بیماری ریفلاکس معده به مری شود.

اکثر بیماران می‌توانند ناراحتی ناشی از بیماری ریفلاکس معده به مری را با تغییر شیوه زندگی و مصرف داروها مدیریت کنند. برخی ممکن است برای کاهش علائم به جراحی نیاز داشته باشند، اگرچه غیر معمول است.

علائم

  سوزش سر دل یا درد در قسمت فوقانی شکم و قفسه سینه، شایع‌ترین علامت بیماری ریفلاکس معده به مری است. این نشانه، معمولا پس از غذا خوردن، در شب یا هنگام دراز کشیدن، بدتر شود.

 بازگشت مجدد محتویات معده از طریق مری به داخل گلو یا دهان، ممکن است باعث شود طعم غذا یا اسید معده را بچشید.

  درد قفسه سینه

  حالت تهوع

  مشکلات بلع یا درد هنگام بلع (دیسفاژی)

 اگر ریفلاکس اسید شبانه دارید، ممکن است با این موارد نیز روبه‌رو شده باشید: سرفه مزمن یا گرفتگی صدا یا آسم جدید یا آسم بدتر شده

علت بیماری

بیماری ریفلاکس معده به مری ناشی از ریفلاکس مکرر اسید یا برگشت محتوای غیر اسیدی از معده به مری است.

هنگامی که ماده غذایی را قورت می‌دهید، یک نوار عضلانی دایره‌ای در اطراف انتهای مری (اسفنکتر تحتانی مری) شل می‌شود تا غذا و مایعات به معده شما جریان یابد. سپس اسفنکتر دوباره بسته می‌شود.

اگر اسفنکتر آن‌طور که باید شل نشود یا ضعیف باشد، اسید معده می‌تواند به مری شما بازگردد. این شست‌وشوی معکوس مداوم اسید، پوشش مری را تحریک کرده و اغلب باعث التهاب آن می‌شود.

به‌طور کلی سه حالت – پاک‌سازی ضعیف غذا یا اسید از مری، وجود اسید زیاد در معده و تاخیر در تخلیه معده – به ایجاد ریفلاکس اسید کمک می‌کنند.

عوامل خطر

شرایطی که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری را افزایش دهند، عبارتند از:

  چاقی

  برآمدگی بالای معده به بالای دیافراگم (فتق هیاتال)

  بارداری

  اختلالات بافت همبند، مانند اسکلرودرمی

  تاخیر در تخلیه معده

عوامل تشدید کننده

  سیگار کشیدن

  خوردن وعده های غذایی حجیم یا غذا خوردن در اواخر شب

  خوردن غذاهای خاص (محرک) مانند غذاهای چرب یا سرخ شده

  نوشیدن برخی نوشیدنی‌ها مانند الکل یا قهوه

  مصرف برخی داروها مانند آسپرین

تشخیص

 پزشک ممکن است بتوانند بیماری ریفلاکس معده به مری را بر اساس سابقه علائم، نشانه‌ها و معاینه فیزیکی تشخیص دهد.

احتمالا پزشک توصیه می‌کند که ابتدا تغییرات سبک زندگی و داروهای بدون نیاز به نسخه امتحان شوند. اگر در عرض چند هفته مشکل تسکین نیابد، پزشک داروهای دیگری را تجویز کرده و انجام آزمایشات بیشتر را توصیه می‌کند.

داروها

داروهای بدون نسخه:

آنتی‌اسیدها: آنها اسید معده را خنثی می‌کنند. آنتی‌اسیدهای حاوی کربنات کلسیم، ممکن است تسکین سریعی را ایجاد کنند. اما به تنهایی، مری ملتهب و آسیب‌دیده را درمان نمی‌کنند. استفاده بیش از حد از برخی آنتی‌اسیدها می‌تواند عوارض جانبی مانند اسهال یا گاهی اوقات مشکلات کلیوی ایجاد کند.

داروهایی برای کاهش تولید اسید:

این دسته از داروها، معروف به مسدود کننده‌های هیستامین (H2) هستند. آنها به سرعت آنتی‌اسیدها عمل نمی‌کنند، اما تسکین طولانی‌تری را ایجاد کرده و ممکن است تولید اسید معده را تا 12 ساعت کاهش دهند.

داروهایی که تولید اسید را مسدود کرده و مری را التیام می‌بخشند:

این داروها، که به عنوان مهارکننده‌های پمپ پروتون شناخته می‌شوند، مسدودکننده‌های اسید و قوی‌تر از مسدودکننده‌های H2 بوده و به بافت آسیب‌دیده مری زمان می‌دهند تا بهبود یابد.

مداخلات تغذیه‌ای

غذاهای خود را در حجم کم و تعداد دفعات بیشتر و به صورت آهسته میل کنید: هنگامی که معده بسیار پر است، ریفلاکس بیشتری به مری رخ خواهد داد. به همین خاطر، مصرف وعده‌های غذایی کوچک به جای سه وعده غذایی بزرگ در روز برای شما مناسب‌تر است.

از مصرف برخی غذاها خودداری کنید: زمانی به افراد مبتلا به ریفلاکس اسید گفته می‌شد که همه غذاها به جز بی‌مزه‌ترین غذاها را از رژیم غذایی خود حذف کنند. اما دیگر اینطور نیست. ما از روزهایی که نمی‌توانستیم چیزی بخوریم، عبور کرده‌ایم. اما هنوز هم برخی از مواد غذایی وجود دارند که بیشتر از موارد دیگر باعث ایجاد ریفلاکس می‌شوند، از جمله:

نعناع

غذای چرب

غذای تند

گوجه فرنگی

پیاز

سیر

قهوه

چای

شکلات

الکل

اگر هر یک از این غذاها را به طور منظم می‌خورید، ممکن است سعی کنید آنها را حذف کنید تا ببینید آیا انجام این کار ریفلاکس شما را کنترل می‌کند یا خیر، و سپس سعی کنید آنها را یکی یکی دوباره به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

نوشابه‌های گازدار ننوشید: آنها باعث آروغ زدن شما می‌شوند که اسید را به مری می‌فرستد. به جای آنها، آب ساده بنوشید.

بعد از غذا بیدار بمانید: هنگامی که ایستاده یا حتی نشسته‌اید، جاذبه به تنهایی به حفظ اسید در معده، جایی که به آن تعلق دارد، کمک می‌کند. سه ساعت پیش از رفتن به رختخواب غذا خوردن را تمام کنید. این به این معنی است که بلافاصله بعد از ناهار چرت نزنید و شام دیرهنگام یا میان‌وعده نیمه‌شب را نخورید.

خیلی سریع حرکت نکنید: تا چند ساعت پس از صرف غذا از انجام ورزش شدید خودداری کنید. قدم زدن پس از شام خوب است، اما انجام یک تمرین سخت‌تر، به خصوص اگر شامل خم شدن به جلو باشد، می‌تواند اسید را به مری شما وارد کند.

روی سطح شیب‌دار بخوابید: در حالت ایده‌آل، سر شما باید حدود 15 سانتی‌متر بالاتر از پاهایتان باشد.

در صورت توصیه پزشک، وزن خود را کاهش دهید: افزایش وزن، ساختار عضلانی را که از اسفنکتر تحتانی مری پشتیبانی می‌کند، گسترش داده و فشاری را که اسفنکتر را بسته نگه می‌دارد، کاهش می‌دهد. این وضعیت منجر به ریفلاکس و سوزش سر دل می‌شود.

عمل جراحی و دیگر روش‌ها

بیماری ریفلاکس معده به مری معمولا با دارو قابل کنترل است. اما اگر داروها کمکی نکردند یا می‌خواهید از مصرف طولانی‌مدت این دارو اجتناب کنید، پزشک ممکن است انجام فوندوپلیکاسیون (جراح بالای معده شما را به اطراف اسفنکتر تحتانی مری می‌پیچد تا عضله را سفت کرده و از ایجاد ریفلاکس جلوگیری شود) یا دستگاه LINX (حلقه‌ای از دانه‌های مغناطیسی کوچک در اطراف محل اتصال معده و مری پیچیده می‌شود) را به شما توصیه کند.

مهم: حتما از مشاوره پزشک خود برای تعیین نوع درمان مناسب و مداخلات تغذیه‌ای مورد نیاز خود استفاده کنید. همچنین، توصیه می‌شود که همواره مشکلات و سوالات خود را با پزشک در میان بگذارید تا بتوانید درمان مناسبی را برای بیماری خود دریافت دارید.

منابع:

Gastroesophageal reflux disease (GERD)-Mayo Clinic  [updated Jan. 04, 2023. Available from: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gerd/symptoms-causes/syc-20361940.

Andrea Johnson R, CSP, LDN. Gastroesophageal Reflux 2021 [updated November 22, 2021. Available from: https://www.eatright.org/health/health-conditions/digestive-and gastrointestinal/gastroesophageal-reflux#:~:text=Nutrition%20and%20Prevention&text=Limit%20the%20amount%20of%20added,substituted%20for%20full%2Dfat%20options.